Gdy zjedziemy palcem po mapie Niemiec od północy na południe, pierwszym górskim terenem, na jaki się natkniemy, będzie Harz. Ten malowniczy łańcuch górski rozciąga się na przestrzeni 110 km od zachodu na wschód i stanowi naturalną granicę między Dolną Saksonią, Saksonią-Anhalt i Turyngią. Góry Harz to prawdziwy raj dla miłośników pieszych wędrówek. Poznajcie 6 tras pieszych, które warto tam przejść.
Spis treści:
Historyczny krajobraz gór Harz
Góry Harz (historycznie nazywane w Polsce Górami Smolnymi), choć niewysokie, są jednym ze znaczących miejsc na historycznej mapie Niemiec. Region ten był przez wieki centrum przemysłu wydobywczego, zwłaszcza srebra, miedzi, ołowiu i cynku. Liczne średniowiczne kopalnie przyczyniły się do rozkwitu miast takich jak Goslar i Quedlinburg, które dziś zaliczane są do skarbów dziedzictwa kulturowego UNESCO.
Aż do XIX wieku, góry te były pełne mitów i legend, które odzwierciedlały trudności związane z życiem w tak surowym środowisku. Na najwyższym szczycie gór Harz – Brocken, umiejscowiona została scena z "Fausta" Goethego zatytułowana "Noc Walpurgii", w której Faust i Mefistofeles biorą udział w sabacie czarownic na Brocken. Obecnie czarownice są bardzo popularnym symbolem w tym regionie.
Na historię tego regionu wpłynął też dość znacząco podział Niemiec na dwie części po II wojnie światowej, w 1949 roku. Granica między NRD a RFN przecięła Harz, tworząc niezwykle dobrze strzeżoną "Ścianę Harzu" (niem. "Harzer Grenzwall"). Wielu Niemców z NRD próbowało uciec na zachód przez góry Harz, nierzadko ryzykując przy tym życie.
Upadek muru berlińskiego w 1989 roku przyniósł zjednoczenie Niemiec i otworzył góry Harz dla wszystkich, stając się symbolem odzyskanej wolności. Zwiedzając ten region można się natknąć na słupki graniczne i tablice informacyjne na temat tych zdarzeń.
Geograficzny krajobraz gór Harz
Z geologicznego punktu widzenia, góry Harz są prawdziwym skarbem dla badaczy i miłośników przyrody. To pasmo górskie powstało około 300 milionów lat temu, gdy potężne siły tektoniczne związane z orogenezą hercyńską spowodowały pofałdowanie mas skalnych i wypiętrzenie gór.
Następnie, w wyniku ogromnych naprężeń, niektóre warstwy skał popękały i przesunęły się w stosunku do siebie, tworząc charakterystyczną strukturę zwaną zrębem. Zrębową strukturę gór Harz można obserwować podczas pieszych wycieczek – wyraźnie widoczne są uskoki pomiędzy blokami skał, niektóre z nich uniesione, inne obniżone względem siebie.
Bogata historia gór Harz (są przecież znacznie starsze niż np. Alpy), odzwierciedla się w ich budowie. Składają się z różnych typów skał, w tym granitów, łupków i piaskowców. Są też częściowo zbudowane z twardych skał magmowych, odpornych na erozję. Efektem tego jest m. in. najwyższy szczyt gór Harz – Brocken, który wznosi się na 1141 metrów n.p.m.
Jednak to, co od razu rzuca się w oczy każdemu turyście, to skutki ataku korników. Duże obszary lasów są uschnięte i obumarłe. Ten problem jest jednym z najpoważniejszych wyzwań, z jakimi zmagają się obecnie służby leśne w górach Harz. Niemniej jednak, Harz nadal zachwyca swoją surowością i różnorodnością, będąc jednym z bardziej malowniczych regionów Niemiec.
6 polecanych tras pieszych w górach Harz
Powyższy zarys historyczny i geograficzny powinien pozwolić Wam, bardziej świadomie eksplorować ten region, tak rzadko odwiedzany przez turystów spoza Niemiec. My sami trafiliśmy w góry Harz nieco przypadkiem, ale dzięki temu możemy być Waszym przewodnikiem po tamtejszych szlakach.
Zapraszamy Was do poznania 6 tras pieszych, które przeszliśmy i polecamy:
1. Trasa wokół Sankt Andreasberg
Pierwszą trasą, którą przeszliśmy w górach Harz, była 13-kilometrowa pętla wokół miasteczka Sankt Andreasberg. Rozpoczyna się (i kończy) na parkingu Parkplatz Jordanhöhe.
Szlak jest stosunkowo długi (całość zajmuje ok. 4h), ale bardzo przyjemny, dzięki zróżnicowanym widokom (lasy, łąki, doliny z widokiem na pobliskie miejscowości) i niewielkiemu przewyższeniu.
Już po pierwszych kilkuset metrach spaceru, można napotkać na niezwykle towarzyskie krowy pasące się na przydrożnych pastwiskach (farma Andreas Neigenfindt). 🐮
Jednym z bardziej panoramicznych punktów na trasie jest fragment wiodący wokół pagórka już blisko samego Sankt Andreasberg – na mapach Google nazwany Bergwiesen bei St.Andreasberg. Widok stamtąd możecie zobaczyć na zdjęciu okładkowym tego artykułu.
My, po przejściu większości trasy, zeszliśmy do Sankt Andreasberg w poszukiwaniu obiadu. Możemy polecić Wam Ristorante Pizzeria la Capri – restaurację prowadzoną przez prawdziwych Włochów, gdzie koniecznie musicie spróbować vitello tonnato. A na deser? Babciny sernik w pobliskiej cukierni Café Bäckerei Konditorei Kunze.
2. Trasa ze Schierke na Brocken
Kolejna wybrana przez nas trasa prowadzi z miejsciowości Schierke na najwyższy szczyt gór Harz – Brocken (1141 m np.pm.). Samochód można zostawić na parkingu Park House "Am Winterbergtor" i rozpocząć 13-kilometrowy szlak.
Ta trasa jest zdecydowanie bardziej wymagająca – prowadzi niezmiennie pod górę i charakteryzuje się dość dużym przewyższeniem (653 m). Jednak im wyżej, tym ciekawsze są panoramiczne widoki na otaczające Brocken tereny.
Szczyt Brocken jest rozległym płaskowyżem, na którym mieszczą się różne obiekty, jak Obserwatorium Meteorologiczne, Brockenhotel, stacja kolejki Brockenbahn oraz kilka pomników i tablic informacyjno-pamiątkowych.
Warto wspomnieć, że można cieszyć się tymi widokami bez konieczności wspinaczki. Na Brocken wjeżdża (oraz zjeżdża) zabytkowy pociąg – jego trasa zaczyna się w miejscowości Shierke. My rozważaliśmy zjechanie nim, ale uznaliśmy, że przejażdżka ta nie jest warta swojej ceny (34€ w jedną stronę).
Ruszyliśmy więc pieszo z powrotem, a po zejściu na dół, posililiśmy się w restauracji Montevino Vin'Osteria w Shierke, którą możemy z umiarkowanym entuzjazmem polecić;)
Korniki i las świerkowy
Na zboczach Brocken dość wyraźnie można zaobserwować zniszczony przez korniki las świerkowy. Władze Parku Narodowego Harz postawiły na trasie tablice informujące o przyczynach tej sytuacji i polityce parku z nią związanej. Oto nasza parafraza tych informacji:
Krajobraz lasu w Parku Narodowym Harz może wydawać się dziwny i martwy, ale to nie znaczy, że las obumarł. Jest to część polityki parku pod hasłem „Pozwól naturze być naturą”. Korniki powodują obumieranie świerków, ale daje to szansę na życie innym gatunkom, takim jak grzyby, owady i różnorodne mikroorganizmy. Korniki stanowią natomiast problem w lasach komercyjnych, dlatego władze parku zwalczają je tylko na zewnętrznych obszarach lasów, graniczących z tymi komercyjnymi. W głębi parku przyroda ma szansę żyć i rozwijać się naturalnie.
Widmo Brockenu
Ciekawostką jest to, że właśnie od góry Brocken pochodzi nazwa zjawiska Widmo Brockenu. Polega ono na projekcji dużego cienia obserwatora na chmurach poniżej, często otoczonego tęczowym halo. Zostało ono opisane po raz pierwszy w 1780 roku przez niemieckiego przyrodnika Johannesa Heveliusza.
Warunki na obserwację Widma Brockenu są najbardziej sprzyjające, gdy słońce jest nisko, a chmury są odpowiednio rozmieszczone poniżej szczytu. Dlatego też wczesne ranki lub późne popołudnia mogą być najlepszym czasem na zobaczenie tego rzadkiego zjawiska.
3. Trasa wokół jeziora Oderteich
Kolejną trasą, którą możemy polecić, jest dość krótka i łatwa pętla wokół jeziora Oderteich. Jest to dobry wybór na spokojniejszy spacer, gdy np. chcecie odpocząć po wymagającym hikingu na Brocken:)
Ten 4,5-kilometrowy szlak poprowadzony jest częściowo po drewnianych kładkach, co dodatkowo ułatwia marsz (szczególnie dla rodzin z dziećmi).
Obok trasy napotkać można na ciekawostki historyczne: 10 kamiennych obelisków, służących zimą jako lodołamacze oraz śluza przeciwpowodziowa z 1895 roku.
Atutem tej trasy jest bliskość jeziora, które oferuje odświeżające widoki oraz możliwość wykąpania się w wydzielonej strefie.
Jeśli po spacerze i kąpieli zgłodniejecie – polecamy podjechać do oddalonego o 8 km Sankt Andreasberg. Jednym z miejsc na obiad, które tam polecamy, jest grecka restauracja Mythos, zlokalizowana w budynku starego drewnianego kościoła.
4. Trasa zaczynająca się w Zorge
W miejscowości Zorge odkryliśmy trasę, która zaczynała się dość niepozornie, bo w starym, nieco zaniedbanym uzdrowisku (niem. Kurpark). Jednak im dalej i wyżej szliśmy, tym żywsza była przyroda i bardziej malownicze widoki.
Była to jedna z tych tras, na których nie spotkaliśmy niemal nikogo – cały 12-kilometrowy szlak tylko dla nas. Trasa w większości prowadziła przez las, co zdecydowanie nam odpowiadało w obliczu upalnej pogody w dniu naszej wycieczki. Oferowała jednak kilka punktów widokowych z panoramą na pobliskie miasteczka, malowniczo wcięte w doliny pomiędzy wzgórzami.
Kończąc trasę, znajdziecie się z powrotem w Zorge, gdzie macie dwie opcje: zjedzenie w jednej z restauracji (np. Landgasthof Kleine Kommode) lub odwiedzenie lokalnej destylarni whisky (Hammerschmiede – Home of The Glen Els). Ta druga znajduje się tuż przy parkingu Parkplatz Elsbach, na którym my zostawiliśmy samochód na czas wycieczki i Wam też to polecamy.
System pieczątek Harzer Wandernadel
Przy okazjo tego szlaku, warto wspomnieć o systemie zbierania pieczątek na trasach w górach Harz. System nazywa się Harzer Wandernadel, w skrócie HWN – i tak właśnie oznakowane są punkty: HWN i numer punktu.
Na trasie obok Zorge punktów ze stempalkami widzieliśmy co najmniej trzy, z których jeden miał wyjątkowo malowniczy widok: Das Pferdchen HWN Stempelstelle 58 (polecamy nie przegapić;)). My nie bawiliśmy się jednak w to wyzwanie, bo jest to raczej przedsięwzięcie wymagające więcej czasu, niż w górach Harz mieliśmy.
5. Trasa z Walkenried do ruin zamku Sachsenstein
Trasa prowadząca przez rezerwat przyrody Gipskarstlandschaft Bad Sachsa und Walkenried. Niedługa, bo 5,5-kilometrowa, ale warta zachodu ze względu na możliwość zobaczenia wysokiego uskoku, będącego efektem zrębowej struktury gór Harz.
Na samym początku trasa wiedzie wzdłuż brzegów dwóch jezior, całkiem pokaźnie zarośniętych trzciną. Następnie prowadzi do niewielkiego lasu, w którym podziwiać można 850-letni dąb Sachsen-Eiche.
Zróżnicowanego krajobrazu trasy dopełnia krawędź kilkunasto-metrowego uskoku, z którego rozciąga się panoramiczny widok na pobliskie tereny.
Na koniec zostaje nam przeskoczenie torów kolejowych i wdrapanie się na uskok po ich drugiej stronie, by napotkać ruiny zamku Sachsenstein. Potem już tylko prosta droga wzdłuż torów z powrotem do miejscowości Walkenried.
Korzystając okazji, warto odwiedzić również Opactwo w Walkenried, będące jednym z ważniejszych sakralnych zabytków w regionie. Jest to dawne opactwo cystersów z XII wieku (1127 r.) i największy tego typu kompleks na północy Niemiec. Z kościoła zachowały się tylko ruiny, ale budynek klasztorny jest udostępniony do zwiedzania.
Gdzie potem zjeść? My na koniec wycieczki posililiśmy się w restauracji Backwood Burger w uzdrowiskowej miejscowości Bad Sachsa (7 km od Walkenried). Serwowali tam pyszne burgery, a w karcie mieli też szeroką gamę lokalnych alkoholi.
6. Trasa wokół Hohegeiß
Ostatnia trasa prowadzi wokół spokojnej miejscowości Hohegeiß – w której mieszkaliśmy przez cały nasz miesięczny pobyt w górach Harz. Wycieczkę zaczęliśmy więc prosto z naszego mieszkania, bez konieczności podjeżdzania na początek trasy samochodem.
Jeśli jednak nie mieszkacie w Hohegeiß, możecie zostawić samochód na parkingu Survivaltours Treffpunkt Hohegeiss (tuż obok baru pomalowanego w całości w kolory niemieckiej flagi i wielką butelką Schierker Feuerstein stojącą przed – nie do przegapienia;)).
Trasa ma 12 km, jednak w niektórych punktach jest możliwość jej skrócenia. My sami nieco się na niej zgubiliśmy i "ścięliśmy ją" w dwóch miejscach;) Szlak ma kilka zejść i podejść, np. w pewnym momencie schodzi do głębokiego wąwozu rzeki Großer Wolfsbach, by następnie wspiąć się z powrotem na pobliskie wzgórza. Przewyższenie na trasie to 415 metrów. Pogoda podczas naszej wycieczki była dość pochmurna, tworząc tajemniczy krajobraz godny gór Harz.
Na koniec wycieczki posililiśmy się w restauracji Sonneneck Alm, z rustykalnym wystrojem, przyjazną obsługą i ciekawymi pozycjami w karcie – polecamy:)
Podsumowanie
Mamy nadzieję, że któraś z opisanych przez nas 6 tras przypadnie Wam do gustu i skorzystacie z naszych wskazówek podczas pobytu w górach Harz.
Jeśli nie planowaliście tam jechać, zdecydowanie polecamy Wam ten region. Nie jest tak znany turystom spoza Niemiec, a ma wiele do zaoferowania przyrodniczo i kulturowo.
Dajcie nam znać w komentarzu, jeśli uda Wam się przejść którąś z polecanych przez nas tras – chętnie poznamy Wasze wrażenia! 💬
留言